Η μάχη του Αετού

Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση στόχος των ανταρτικών ομάδων ήταν ο αφοπλισμός των ιταλικών δυνάμεων που έδρευαν στην Κυπαρισσία. Οι κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή ανησύχησαν τη γερμανική διοίκηση, η οποία διέταξε το γερμανικό τάγμα (116 Επιλαρχία Αναγνωρίσεως) που έδρευε στο Δώριο να στείλει δύο μικρά αποσπάσματα της τάξεως των 25 ανδρών, το ένα προς τον Αετό και το άλλο προς το Πιτσά (Σιτοχώρι). Τα αποσπάσματα αυτά χτυπήθηκαν ταυτοχρόνως από τους αντάρτες και εξοντώθηκαν ολοκληρωτικά. Σκοτώθηκαν 30 Γερμανοί και πιάστηκαν 15 αιχμάλωτοι, ενώ πάρθηκαν λάφυρα 50 όπλα και 2 μυδράλια.

Την επομένη ημέρα ο Αετός βομβαρδίστηκε με πυρά πυροβολικού και ισχυρές γερμανικές δυνάμεις ανέβηκαν στο χωριό και δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Έκαψαν σχεδόν όλα τα σπίτια του χωριού και το σχολείο, μόνο η εκκλησία γλίτωσε. Οι περισσότεροι κάτοικοι πρόλαβαν και έφυγαν από το χωριό, όμως κάποιοι γέροντες που δεν πρόλαβαν να απομακρυνθούν κάηκαν ζωντανοί.
Γερμανική δύναμη από το Δώριο πήγε και στο Πιτσά με σκοπό να κάψει κι αυτό το χωριό. Όταν όμως βρέθηκαν μπροστά στις γυναίκες του χωριού να περιποιούνται τους νεκρούς Γερμανούς, περιορίστηκαν στο να τους παραλάβουν χωρίς να εφαρμόσουν αντίποινα.

Περιγραφές της μάχης

Για τη μάχη που έγινε στον Αετό στις 10 Σεπτεμβρίου του 1943 μεταξύ των Γερμανών και του ανταρτικού σώματος του Ναπολέοντα Παπαγιαννόπουλου διαβάσαμε τρεις αφηγήσεις:

• Η πρώτη ανήκει στον ταξίαρχο Παναγιώτη Παπαδόπουλο από τον Αετό, ο οποίος αργότερα ανέλαβε τη διοίκηση του 9α Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Ο Π.Παπαδόπουλος ακολούθησε το ανταρτικό σώμα στην πορεία του από τον Αετό προς το Μαλίκι (Πολυθέα). ¹
• Η δεύτερη ανήκει στον Δημήτρη Κυριαζή από το Σιδηρόκαστρο, πολιτικό υπεύθυνο του ανταρτικού σώματος, ο οποίος έλαβε μέρος στη μάχη. ²
• Η τρίτη ανήκει στον Λεωνίδα Παπαναστασίου, ο οποίος ήταν τότε αντιπρόεδρος του χωριού ( ο πρόεδρος του χωριού ήταν κρατούμενος των Ιταλών στην Πάτρα). Ο Λεωνίδας Παπαναστασίου στο βιβλίο του δεν κρύβει την ιδεολογική και πολιτική του αντίθεση με τον ΕΛΑΣ. ³

Ακολουθεί περιληπτικά η αφήγηση του Π.Παπαδόπουλου

Στις 10 Σεπτεμβρίου το πρωί αντάρτες (είχαν μαζί τους κι 1 Ιταλό που είχε προσχωρήσει) με επικεφαλής τον Ν. Παπαγιαννόπουλο ήρθαν στον Αετό. Ενώ κάθονταν στην αγορά και ετοίμαζαν συσσίτιο, ένα παιδί έφερε την πληροφορία ότι Γερμανοί ποδηλάτες προχωρούσαν σε απόσταση 2 χλμ προς το χωριό. Ο ταξίαρχος ζήτησε από τους αντάρτες να φύγουν από το χωριό για τον κίνδυνο των αντιποίνων. Ο Ναπ. Παπαγιαννόπουλος συμφώνησε και προχώρησαν όλοι μαζί προς το Μαλίκι, όμως καθώς έφευγαν απ΄ το χωριό κάποιοι ανόητοι φώναζαν στους αντάρτες "μόνο για να τρώτε χυλοπίτες σας έχουμε; Τι φεύγετε μπροστά σε 15-20 Γερμανούς;"
Όταν είχαν φτάσει στο Μαλίκι, ένας σύνδεσμος τους μήνυσε ότι οι Γερμανοί προχωρούν προς το Μαλίκι. Εκεί συμφώνησαν να τους χτυπήσουν και ο ταξίαρχος υπέδειξε στον διμοιρίτη Παπαδόπουλο να τους περιμένει στην Πιλαλίστρα, καθώς θα επέστρεφαν στο Δώριο. Όμως αυτός επέστρεψε στον Αετό από τον κανονικό δρόμο και όταν έφτασε στο Κεφαλόβρυσο οχυρώθηκε πίσω από μια μάντρα και είδε να περνούν από μπροστά του 12 Γερμανοί που πήγαιναν προς το Μαλίκι. Τους άφησε να περάσουν και προχώρησε προς τον Αετό. Όταν έφτασαν στην αγορά οι δύο που προπορεύονταν, ο Πανάγος Καζάντζας και ο Γιάννης Ηλιόπουλος, είδαν τρεις Γερμανούς να κάθονται αμέριμνοι κοντά στα ποδήλατα. Τους πυροβόλησαν και οι δυο έπεσαν βαριά πληγωμένοι, όμως ο τρίτος, πληγωμένος ελαφρότερα, κατηφόρισε και έφυγε προς το Δώριο.
Οι 12 Γερμανοί που συνέχιζαν το δρόμο τους προς το Μαλίκι συγκρούστηκαν με τους αντάρτες του Παπαγιαννόπουλου. Απ' αυτούς 7 ή 8 πιάστηκαν αιχμάλωτοι, οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν. Την επόμενη μέρα άρχισε ο βομβαρδισμός του Αετού από το γερμανικό τάγμα που έδρευε στο Δώριο.

Η αφήγηση του Δημήτρη Κυριαζή συμφωνεί με την προηγούμενη στα περισσότερα σημεία. Μεταθέτει μόνο τις ημερομηνίες των γεγονότων κατά μία ημέρα νωρίτερα, δηλαδή στις 9 Σεπτεμβρίου τη μάχη και στις 10 Σεπτεμβρίου την καταστροφή του Αετού. 'Αλλη μία διαφορά είναι ότι σύμφωνα με το Δ.Κυριαζή οι αντάρτες είχαν αναχωρήσει από το χωριό για το Μαλίκι πριν ακόμη ειδοποιηθούν για την άφιξη των Γερμανών.
Ο Δ.Κυριαζής παρουσιάζει επίσης αναλυτικότερα τη σύνθεση του Ι λόχου του 9α συντάγματος του ΕΛΑΣ με διοικητή το Ν. Παπαγιαννόπουλο από το Ψάρι: Δύο διμοιρίες του λόχου με διμοιρίτες τον Εύελπι Επαμεινώνδα Παπαδόπουλο και τον Κώστα Νικολακόπουλο από την Αγριλιά είχαν φτάσει στον Αετό από το Δυρράχι και μαζί τους μια ομάδα Κρητικών που ανήκε στον Ε.Σ. Η τρίτη διμοιρία με διοικητή τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Γιώργο Δημητρόπουλο από τη Μερόπη έδωσε τη μάχη στο Πιτσά.

Η τρίτη αφήγηση από τον Λεωνίδα Παπαναστασίου είναι περισσότερο λεπτομερής όσον αφορά τα διαδραματισθέντα μέσα στο χωριό. Ο Λ. Παπαναστασίου ρίχνει την αποκλειστική ευθύνη της απόφασης για τη μάχη στον Π. Παπαδόπουλο και επικαλείται γι' αυτό τις μαρτυρίες κατοίκων από το Μαλίκι. Βρίσκεται λοιπόν σ' αυτό το σημείο σε πλήρη αντίθεση με την άποψη του ταξιάρχου.
Σύμφωνα επίσης με τον Λ. Παπαναστασίου, όταν οι Γερμανοί έφτασαν στον Αετό είχαν εντολή να καταστρέψουν μόνο 60 σπίτια και να λεηλατήσουν για τρεις ώρες το χωριό. Αφού λοιπόν βομβάρδισαν το χωριό, στη συνέχεια μπήκαν στον Αετό και επιδόθηκαν στο έργο τους χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Ένα τμήμα του Γερμανικού στρατού προχώρησε προς τη Βαρυμπόμπη, όπου οι χωρικοί ανέφεραν ότι οι αντάρτες πέρασαν από το χωριό τους έχοντας μαζί τους και 7 αιχμαλώτους. Ένας απ' αυτούς ήταν υπαξιωματικός, τραυματίας, ο οποίος ήταν αδελφός του διοικητή του γερμανικού αποσπάσματος που είχε φτάσει στη Βαρυπόμπη. Ο αξιωματικός αυτός φέροντας βαρέως την αιχμαλωσία του αδελφού του, όταν επέστρεψε στον Αετό και κατά παράβαση των διαταγών του έκαψε το σχολείο και τα υπόλοιπα σπίτια του χωριού. Σύμφωνα με τη Γερμανική διοίκηση, ο αξιωματικός αυτός αργότερα εκτελέστηκε για την ανυπακοή του.

Σημειώσεις

1. Ηλ. Παπαστεριόπουλου, Ο Μωρηάς στα όπλα, σσ. 13-16
2. Παναγ.Θ. Κανελλόπουλου, Η Εθνική Αντίσταση στην Τριφυλία, σσ. 184-186
3. Λεωνίδα Παπαναστασίου, Παραδόσεις και ενθυμήματα περί Αετού Τριφυλίας, σσ. 48-60

Ευχαριστούμε τους καθηγητές και μαθητές του Γυμνασίου Δωρίου για την αξιέπαινη αυτή εργασία τους  στην έρευνα τους για την ιστορία της Τριφυλίας.

ΛΑΠΙ ΟΡΕΙΝΗΣ ΤΡΥΦΥΛΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΧΗ ΤΩΝ 7 ΛΑΠΑΙΩΝ

Εργασία :  ΚΟΜΙΑΝΟΣ ΠΙΠΗΣ, comianos.wordpress.com

Η ιστορία του χωριού Λάπι ξεκινάει από πάρα πολύ παλιά, από τους πρώτους κατοίκους τους Λιάπηδες οι οποίοι είχαν έρθει από τα νότια της Αλβανίας. Η παράδοση λέει πως οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού με αρχηγό τον Λαπη, εγκαταστάθηκαν στην θέση «Κουρώρα» η «Κρώρα», το σημερινό παλιό χωριό Άνω Λάπι, λίγο πιο κάτω από το πηγάδι του Ρούσση κοντά στη σημερινή Γρηγόραινα. Αργότερα οι ανάγκες του χωριού επέλεξαν σαν καταλληλότερη θέση τα χαμηλότερα μέρη στα ριζά του βουνού, για τον λόγο αυτό του έδωσαν και το όνομα Ριζοχώρι. Το παλιό χωριό βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού και είναι ερειπωμένο, μόνο η εκκλησιά  του αντέχει από τον χρόνο και βιγλίζει σε μια θέα μοναδική και πανοραμική, ένα μπαλκόνι με μια θέα χάρμα οφθαλμών, οι παλιοί ήξεραν να διαλέγουν τις θέσεις και να κτίζουν τα χωριά τους. Προσηλιακά, ζεστά και καθόλου υγρασία. Η θέση «Λάπι» ευρίσκεται βόρεια από το Κοπανάκι, ψηλά στο βουνό, ψηλότερα από το χωριό Ριζοχώρι. Εκεί έγινε η μεγάλη μάχη και η γνωστή θυσία των 7 Λαπαίων που αντιμετώπισαν με ηρωϊσμό τους τουρκαραπάδες του Ιμπραήμ, στις 22 Απριλίου 1827. Για αυτή τη μάχη αναφέρεται ο Αντώνιος Φραντζής, αναφέροντας ότι τα στρατεύματα του Ιμπραήμ ήρθαν από το φρούριο της πεδιάδας των Λάκκων, και επετέθησαν στο χωριό Λάπι τμήμα του Σουλιμά της επαρχίας Τριφυλίας, μέσα στην νύκτα. Σύμφωνα με την παράδοση, και συγκεκριμένα από χειρόγραφα του Μήτρου Αντώνη Παπαδόπουλου που του τις είχε εξιστορήσει στον πατέρα του Αντώνη, ο νουνός του Αντώνης Τσαφούλης που είχε πάρει μέρος στις συμπλοκές με τους τουρκαραπάδες του Ιμπραήμ εκείνη την νύκτα της επίθεσης… τα γεγονότα έγιναν ως εξής:

ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΜΙΑ ΜΑΧΗ, ΑΛΛΑ ΔΥΟ. Το χάραμα τα νέα παιδιά άρχισαν να κτυπούν τις καμπάνες, Οι κάτοικοι άρχισαν να μαζεύουν τα απαραίτητα υπάρχοντά τους και τα ζωντανά τους για να φύγουν από το χωριό. Ο φόβος είχε σκιάσει τις καρδιές τους… Τότε εμφανίστηκε ο Γιάννης Πρίφτης, και έβαλε μια βροντερή  φωνή που τράνταξε όλο το χωριό, αλλά και συγχρόνως μίλησε στις καρδιές των δικών του, των γειτόνων του και των γνωστών του: «ΠΟΥ ΠΑΤΕ ΡΕ ΚΕΡΑΤΑΔΕΣ; ΚΑΙ ΑΦΗΝΕΤΕ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΒΑΡΑΠΑΔΕΣ ΝΑ ΠΡΟΚΑΝΟΥΝ ΤΑ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΑ; ΝΑ ΤΑ ΣΚΛΑΒΩΣΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΛΗΣΟΥΝ ΣΤΟ «ΜΙΣΙΡΙ»; ΝΤΡΟΠΗ ΣΑΣ ΡΕ!, δεν βλέπετε ότι στο χωριό είναι ακόμα γυναίκες και παιδιά; Τι άνδρες είσαστε εσείς; Και φεύγετε σαν γυναικούλες!»; «Και τι να κάνουμε ρε Γιάννη;» τον ρώτησαν. Τους απαντάει και αυτός: «Γυρίστε ωρέ, Πίσω! Να τους πολεμήσουμε σαν παληκάρια!». Ακούγωντάς τον γύρισαν οι περισσότεροι. Μετρήθηκαν και ήταν 42 άνδρες. Μπήκαν μέσα στο γκρεμισμένο ερημοκκλήσι του Άϊ – Θανάση, ευλαβικά προσευχήθηκαν, και άρχισαν να σκάβουν στους τοίχους πολεμίστρες… Ένας τότε είπε: «Άδικα θα μας χαλάσουνε ρε Γιάννη – Πρίφτη και τίποτα δεν θα κάνουμε»… «Όχι τους απάντησε, αν τους αντισταθούμε θα τους καθυστερήσουμε και γλυτώνουν τα γυναικόπαιδά μας.» Ανάμεσά τους ήταν και 5 νέα παιδιά από 20 έως 25 χρόνων, ήταν ο Μίντζας, Μπούρος, Στέργιος, Τζανέτος και Πανοστάθης. Αποφάσισαν να τους διώξουν για να σωθούν, μαζί με τους νέους έφυγαν και 2 γέροντες ο Δήκος και ο Ματζώρης. Οι τουρκαραπάδες είχαν ήδη φτάσει στην θέση «Λουτρό». Και ετοίμαζαν την επίθεσή τους. Στην πρώτη επίθεσή τους οι απώλειες τους ήταν βαριές και οι αραπάδες ξαφνιάστηκαν. Κάθε βόλι των αμυνομένων εύρισκε τον στόχο του, κρατούσαν γερά τα ταμπούρια τους στα χαλάσματα του Άη – Θανάση. Ο Ιμπραήμ παρακολουθούσε με τα κιάλια του από το ύψωμα του Άη – Γιάννη, είχε σκυλιάσει με τις βαριές απώλιες του στρατού του. Κανένας δεν ξέρει πόσες ώρες πέρασαν όταν ξεκίνησε μια δεύτερη μάχη στα βράχια της «Κρώρας». Εκεί ήταν 7 Λαπαίοι που πολεμούσαν γενναία. Έδωσε εντολή να στείλουν στρατό και σε αυτό το σημείο. Οι Αραπάδες πέρασαν δυτικά από το βουνό Παλιόκαστρα, και προχώρησαν προς την θέση «Χούνη», εκεί που αρχίζει το βουνό της «Κρώρας». Μόλις οι 7 Λαπαίοι τους πήραν χαμπαρι, ανέβηκαν ψηλότερα στη θέση του

σταυρού που σχηματίζεται από την ράχη του βουνού και του «Γιδόστρατου». Εκεί βρίσκονται δύο μεγάλοι βράχοι όπου και κτίσανε τα ταμπούρια τους. Ο χώρος είναι στενός και δεν μπορούσαν να κάνουν γιουρούσι πολλοί αραπάδες. Ο Ιμπραήμ έδωσε εντολή να γυρίσει ένα κομμάτι του σώματος που πήγαινε νε προορισμό το «Φανάρι» την (Ολυμπία). Αυτό το κομμάτι του στρατού ήρθε από την κορυφή της «Κρώρας» και επιτέθηκε από τις πλάτες τους 7 Λαπαίους. Οι 7 Ντρέδες όταν είδαν ότι ήταν κυκλωμένοι τράβηξαν τα γιαταγάνια τους και μάταια προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τους αμέτρητους αραπάδες. Σε λίγο δεν έμεινε κανένας ζωντανός εκτός από τον Μίντζα. Αφού έσπασε το γιαταγάνι του  στα σώματα των επιτιθεμένων του έμεινε μονάχα η λαβή.Τραυματισμένος όπως ήταν τον έπιασαν και προσπάθησαν να τον δέσουν. Άρχισε μεγάλη πάλη. Τότε έτρεξε και τρίτος αράπης να τους βοηθήσει, Ο Μίντζας τους έσπρωξε όλους κάτω από τον βράχο, έπεσε όμως μαζί με αυτούς και αυτός, δεν σκοτώθηκε απλά τραυματίστηκε και έσπασε το πόδι του. Τον έπιασαν, του έβγαλαν τα μάτια, του έκοψαν τα αυτιά και τον βασάνισαν μέχρι που παρέδωσε το πνεύμα του. Τον Γέρο – Δήκο τον βρήκε ένα βόλι στο κούτελο, έκοψε φύλλα από μια ασφάκα και του  έδεσαν την πληγή με το μαντήλι του. Συνέχισε να πολεμάει μέχρι που αργότερα ένα άλλο βόλι τον βρήκε στο ίδιο μέρος και του έδωσε την χαριστική βολή. Την άλλη μέρα έθαψαν τους 6 Λαπαίους στο νεκροταφείο του Άη – Θανάση στη θέση «Κορμπάρδι».

Τον Γέρο – Δήκο τον έθαψαν επιτόπου κοντά στους δύο βράχους για φύλακα της Ιστορικής τοποθεσίας. Σε αυτή την κορυφή, σε αυτό το δοξασμένο σημείο εκεί που είναι το μνήμα του Γέρο-Δήκου υψώνεται ένας μεγάλος σταυρός σε ένδειξη μνήμης και τιμής. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 120 αραπάδες και στη μάχη του Άη – Θανάση στο «Κορμπάρδι» επίσης 120 αραπάδες. Η μάχη στον Άη-Θανάση τελείωσε ως εξής: Επτά επιθέσεις έκανε ο εχθρός και άφηναν κάθε φορά δεκάδες νεκρούς και λαβωμένους. Όσοι ήταν στα εξωτερικά ταμπούρια όταν κατάλαβαν ότι κινδύνευαν να κυκλωθούν, έκαναν έξοδο και έφυγαν προς το βουνό. Αυτοί που ήσαν μέσα στο ερημοκκλήσι απεφάσισαν να κάνουν μία ηρωϊκή έξοδο. Μα σαν βγήκαν με τα γιαταγάνια τους στα χέρια κατάμαυροι, μπαρουτοκαπνισμένοι και αποφασισμένοι να σκοτώσουν όσους βρεθούν μπροστά τους…. Άκουσαν τον επικεφαλής των Αραπάδων να φωνάζει: «ΚΑΝΤΕ ΤΟΠΟ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ!.. ΑΦΗΣΤΕ ΤΟΥΣ ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ!… Σκέφτηκε πως θα ήταν περιτό να έχει περισσότεραθύματα από αυτούς τους μανιασμένους και αποφασιστικούς αγωνιστές. ΑΠΟ ΤΟΥΣ 35 ΑΥΤΟΥΣ, ΔΕΝ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ! (Τα χειρόγραφα διεσώθησαν από τον Παπά – Μανώλη Καράμπελα). Η μάχη στην θέση «Κρώρα» κράτησε 7 ώρες. Εκεί  έχασαν την ζωή τους ηρωϊκά μαχόμενοι οι 7 Λαπαίοι, Τα ονοματά τους θα μένουν στις μνήμες των κατοίκων. ΜΙΤΖΑΣ, ΤΖΑΝΕΤΟΣ, ΣΤΕΡΓΙΟΣ, ΜΠΟΥΡΑΣ, ΠΑΝΟ-ΣΤΑΘΗΣ η ΠΑΝΟΥΣΗΣ και οι ΔΗΚΟΣ και ΜΑΤΖΩΡΗΣ. Όλοι ήταν παιδιά 18 έως 20 ετών εκτός του Ματζώρη και Δήκου που ήταν 80 ετών. Η μάχη πρόσφερε χρόνο στα γυναικόπαιδα να απομακρυνθούν και να σωθούν. Από τους νεκρούς οΜπούρας ήταν Αγριλαίος, ο Πάνο-Στάθης, ο Μίτζας και ο Δήκος δεν άφησαν απογόνους. Ο Τζανέτος και ο Δήκος έχουν αφήσει απογόνους. Ακόμα και σήμερα η περιοχή λέγεται «μνήμα του Δήκου». Πλησίον εκεί βρήκαν μια σπάθα σπασμένη στα δύο. Και εμένα μου χάρισαν μια μικρή μαχαίρα, που βρήκαν εκεί κοντά και την έχω φυλαγμένη σαν κορη οφθαλμού στο παραδοσιακό μου μουσείο σκουριασμένη.

Πολλά από τα ανωτέρω αναφερόμενα ιστορικά γεγονότα και περιστατικά, που συνέβησαν στον χώρο του πάνω Λάπη καθώς και ημερομηνίες είναι παρμένα από το βιβλίο του τ.ΝΟΜΑΡΧΟΥ Κοσμά  Εμμ. Αντωνόπουλου, Δικηγόρου και κοινωνιολόγου. Με τον τίτλο ” Η ΤΡΙΦΥΛΙΑ “. Και από διηγήσεις παλαιών κατοίκων του ριζοχωρίου.

ΠΛΑΤΑΝΙΑ

Ο ΘΡΥΛΟΣ-ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΤΖΟΥΝΑΙΩΝ

Εργασία :  ΚΟΜΙΑΝΟΣ ΠΙΠΗΣ, comianos.wordpress.com

Τα Πλατάνια είναι ένα όμορφο και γραφικό χωριό της Ορεινής Τριφυλίας. Εκεί βρισκεται στους πρόποδες της πλαγιάς και το ιστορικό κάστρο της Είρας, εκεί που παλαιά είχαν τα λιμέρια τους οι περίφημοι αρματωλοί και κλέφτες, άνθρωποι σκληροί και αδάμαστοι. Πιο κάτω κυλούν  τα νερά της ελικόρροης Νέδας του μοναδικού θυλικού ποταμού. Εκεί εγκαταστάθηκε και ο μεγάλης φήμης χιλίαρχος ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΜΑΤΗΣ, προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη. Αφού πρώτα πολλοί από τους απογόνους του ρίζωσαν και απλώθηκαν σε πολλά μέρη της Πατρίδος μας.  Στην όμορφη και παραδοσιακή πλατεία του χωριού Πλατάνια, του Δήμου Αυλώνος κάτω από τον βαθύσκιοτο αιωνόβιο πλάτανο απολαμβάνοντας το ποτό που οι φιλόξενοι κάτοικοι με είχαν κεράσει, δεν χόρταινα το εκπληκτικής ομορφιάς τοπίο που απλωνόταν κάτω από τα πόδια μου. Από πάνω ο ονομαστός ανακαινισμένος πύργος του μπάρμπα Αλέκου. Το θρόϊσμα των φύλλων, το γλυκό τιτίβισμα των πουλιών, η βουνίσια δροσερή αύρα. Κάτω το βλέμμα μου αγκάλιαζε την αγριάδα του κακοτράχαλου τοπίου, φτάνοντας μέχρι το ποτάμι τη Νέδα με τους υπέροχους και φημισμένους καταρράκτες του. Μετά ανηφόριζε στα δύο βουνά πάνω από το ποτάμι. Μήνας Μάης η φύση γεμάτη χρώματα και ζωντάνια. Η συζήτηση γύρω από την οικογένεια των Ματζουναίων και τον μύθο γύρω από το όνομα του γενάρχη της οικογένειας. Ο γέρο Κωστας Λυμπερόπουλος μου μίλησε για τους Ματζουναίους και για μία διαφορετική δοξασία της προελεύσεως του ονόματος Ματζούνη. Τα ίδια μου είπε και ο Μπάρμπα Θοδωράκης Ματζούνης στο Κοπανάκι. Μου έλεγαν λοιπόν ότι στα Πλατάνια τους έλεγαν και Νεραϊδογεννημένους….  Γιατί τα κτήματα και καλύβια  που δούλευε και καλλιεργούσε η οικογένεια του Σταύρου Αντωνόπουλου, ήταν διεσπαρμένα στις έρημες πλαγιές,  και εκεί που ήταν  ρεματιές και τα όχθια της Νέδας. Θυμάμαι  έλεγα του μπάρμπα Θοδωράκη που στην πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνος ένα από τα καλοκαιριάτικα απογευματάκια είχαμε μαζευτεί γύρω από τον Ανδριανό στα σκαλοπάτια του Γιώργη Ρουκουνιώτη κάτω από την υπέροχη «μπαξάνα» την τριανταφυλλιά του με τα χιλιάδες άνθη που σκαρφάλωνε από την είσοδο του κήπου του μέχρι τα κεραμίδια του σπιτιού του. Και κρεμόμασταν κυριολεκτικά από τα χείλη του ακούγοντας την ιστορία γύρω από την οικογένειά του. Αυτά τα πράγματα δεν έχουν σβύσει από το μυαλό μας. Είναι σαν τις ιστορίες της γιαγιάς που ακούγαμε καθισμένοι στο παραγώνι της κρύες νύκτες του χειμώνα ή στην «ρούγα». Αυτά δεν σβύνουν ποτέ… ιστορίες για φαντάσματα, βότανα θαυματουργά, παραμύθια, μαγεμένες τοποθεσίες που απαγορευόταν να επισκεφτούμε και τόσα άλλα. Μου έλεγε λοιπόν ο μπάρμπα Κώστας, πως ένας πρόγονος από το Αντωνοπουλαίϊκο, τον πρόλαβε η νύκτα και άπλωσε την κάπα του για να κοιμηθεί κάτω στην πλαγιά σε ένα αλώνι πάνω στα άχυρα δίπλα στις θυμωνιές, κοντά σε ένα μικρό καταρράκτη του ποταμού. Έβγαλε από τον τορβά του το ψωμοτύρι του, τις λιγοστές ελιές του, το απαραίτητο κρεμύδι και αφού έφαγε και ήπιε δροσερό νερό από το ποτάμι, έγειρε να ξαποστάσει. Γύρω στα μεσάνυκτα τον ξύπνησαν γλυκές φωνές, τραγούδια και γυναικεία γέλια. Άνοιξε τα μάτια του ψηλά  αντίκρισε ένα ολόγιομο φεγγάρι, να φωτίζει τον ουρανό με το λαμπρό του φως και το τοπίο γύρω του, το ποτάμι, και ανάμεσα στα νερά του καταρράκτη αιθέριες οπτασίες να λούζουν τα μαλλιά τους. Το θέαμα τον άφησε άφωνο και συνέχισε να παρακολουθεί χωρίς να βγάζει μιλιά, φοβόταν ότι αν έλεγε κάτι οι οπτασίες θα εξαφανιζόνταν. Σαν τελείωσαν τα παιχνίδια τους με τα νερά του καταρράκτη, τον πλησίασαν και ένοιωσε να τον σηκώνουν επάνω και να τον βάζουν στον χορό. Η οικογένεια ήταν ονομαστοί χορευταράδες και καλήφωνοι. Συνέχισαν λοιπόν τον χορό με γέλια και τραγούδια, μεθυσμένος ο Αντωνόπουλος από χαρά και υπέροχα αισθήματα, δεν κατάλαβε πότε πέρασε η ώρα και τις κονταυγές ακούστηκε το πρώτο λάλημα του κόκορα. Σημάδι ότι η η μέρα φωτίζει. Οι υπόλοιπες νεράϊδες εξαφανίστηκαν  ως δια μαγείας στα κοιλώματα και στις σκιές του ποταμού. Ο Αντωνόπουλος κράτησε το μαντήλι που τον κρατούσε η τελευταία κοπέλα. Την δύναμή της!! Η νεράΪδα άρχισε να τον εκλιπαρεί να της το δώσει πίσω, όμως ο βοσκός σκληρός στις ικεσίες της, αμετάπειστος και γοητευμένος από την ομορφιά της, κράτησε το μαντήλι και την έκανε γυναίκα του. Από το γάμο τους αυτό, σε λίγο καιρό  ήρθε το πρώτο τους παιδί. Σαν γεννήθηκε ή μάνα κατέβηκε στο μέρος που συναντιώντουσαν οι νεράϊδες και τα ξωτικά της Νέδας τα μεσάνυχτα με το μωρό στην αγκαλιά της. Όμορφες νεράϊδες φίλες της μαζεύτηκαν και κάθε μια έδωσε και μια διαφορετική ευχή για το μωρό. Ένα αγοράκι τόσο πολύ γλυκό και όμορφο, που όλοι το φωνάζανε χαϊδευτικά «ματζουνέλι» ή «ματζουνάκι». Αυτός ήταν και ο γεννήτορας των Ματζουναίων. Πάντως λέγεται από τους παλιούς, ότι παρά το ότι μετά κάνανε πολλά παιδιά  αγόρια και κορίτσια, παρά την μεγάλη αδυναμία και αγάπη που της είχε, όμως στα μάτια της γυναίκα του βασίλευε μόνιμα η μελαγχολία. Και δεν σταμάταγε να του ζητάει επίμονα να της δώσει πίσω το μαντήλι. Κάποτε ο Αντωνόπουλος σκέφτηκε ότι με τόση οικογένεια που είχαν αποκτήσει, ακόμη και αν της έδινε το μαντίλι αυτή θα έμενε…. Σαν το πήρε στα χέρια της όμως, με μιας εξαφανίστηκε και δεν ξαναφάνηκε. Μάταια την γύρεψε στα μέρη που την είχε πρωτοσυναντήσει, όμως στάθηκε αδύνατο. Έχουν τους δικούς τους νόμους τα αερικά…. Από τότε μας έχουν κολήσει το παρατσούκλι «Οι Νεραϊδοπαρμένοι -  Ματζουναίοι». Έτσι μας φωνάζουν χαϊδευτικά…. οι συγχωριανοί μας στα πλατάνια και στην γύρω περιοχή.

Οι εικονες είναι από το google :  www reikecenter.gr . Και από τις εκδόσεις ΣΤΡΑΤΙΚΗ “Πινακοθήκη των ηρώων του 1821″

Ευχαριστώ τον Θοδωράκη Μαντζούνη για τις όμορφες ιστορίες και θρύλους καθώς επίσης και τον συγχωρεμένο Μπαρμπα Κώστα Λυμπερόπουλο, ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει.